ΠΟΛΥΝΕΥΡΟΠΑΘΕΙΕΣ

Οι πολυνευροπάθειες είναι παθήσεις των περιφερικών νεύρων. Ο άξονας ή/και η μυελίνη εκφυλίζονται σε κάποιο βαθμό με αποτέλεσμα την έκπτωση κινητικότητας, αισθητικότητας, ορθοκυστικών διαταραχών κατά κύριο λόγο με πιθανά συμπτώματα από το αυτόνομο νευρικό σύστημα. Τα αίτια είναι δυνατόν να είναι μεταβολικά (περιφερική νευροπάθεια), τοξικά (κατάχρηση αλκοόλ), λοιμώδη (οξεία ή χρόνια πολυριζονευροπάθεια), κληρονομικά, εκφυλιστικά ή και νεοπλασματικά. Η διάγνωση καθίσταται εφικτή με διάφορες εξετάσεις, κατά κύριο λόγο όμως με την φυσική εξέταση και το ηλεκτρομυογράφημα.

Η πολυνευροπάθεια που συναντάται με έντονα συμπτώματα στην κίνηση και την αισθητικότητα είναι η οξεία πολυνευροπάθεια Guillain Barre.

Πρόκειται για μια πάθηση που πραγματοποιεί έναν "κύκλο" με ταχεία επιδείνωση των συμπτωμάτων και αρκετά ταχεία αποδρομή αυτών σε δεύτερο χρόνο. Παρόλα αυτά ο βαθμός ανάρρωσης σχετίζεται με τις προηγούμενες του δραστηριότητες, το βάρος του ατόμου και την ηλικία. Με την αποδρομή της φλεγμονής και των ελλειμμάτων που προκάλεσε, ο ασθενής δύναται να επιστρέψει στην πρότερη λειτουργικότητά του ή ακόμα και πιο βελτιωμένη.

Στην φάση της επιδείνωσης της πάθησης είναι σημαντικό να λαμβάνονται οι κατάλληλες προφυλάξεις και ιατρικές παρεμβάσεις ώστε να μην λαμβάνουν μέρος δευτερογενείς επιπλοκές που μπορούν να επιδεινώσουν την κατάσταση του ασθενούς και να επιβραδύνουν, να δυσκολέψουν ή ακόμα να αναστείλουν, την ανάρρωσή του.

Παραδείγματα αποτελούν οι αναπνευστικές λοιμώξεις, οι ενδονοσοκομειακές λοιμώξεις, η παρατεταμένη κατάκλιση με αποτέλεσμα την ακινητοποίηση του ασθενούς και την παρουσία δερματικών ελκών από την παρατεταμένη κατάκλιση.

Η αντιμετώπιση των κινητικοαισθητικών ελλειμμάτων

Στο πλαίσιο της αποκατάστασης του ασθενούς, και εφόσον κρίνεται ιατρικά σταθερός, ακολουθείται υπομέγιστης έντασης πρόγραμμα αποκατάστασης, με έντονη έμφαση στην αυτοεξυπηρέτηση του ασθενούς και τις λειτουργικές δραστηριότητες εν γένει.

Στην έναρξη της αποκατάστασης είναι δυνατόν ο ασθενής να παρουσιάζει εικόνα τετραπληγίας ή εικόνα παραπληγίας.

Εφόσον υπάρχει κινητικό έλλειμμα και στα άνω άκρα, είναι απαραίτητο στην αρχή να ακολουθείται σε κάποιο βαθμό πρόγραμμα αναπνευστικής φυσικοθεραπείας, καθώς η αναπνοή είναι πιο δυσχερής, λόγω αδυναμίας σε αναπνευστικούς μύες.

Θεραπευτικό πλάνο

Στόχος κάθε προγράμματος είναι μεγιστοποίηση επανόδου της κινητικότητας, της λειτουργικότητας του ατόμου και η ελαχιστοποίηση των περιορισμών που αντιμετωπίζει το άτομο ακόμα και στις χειρότερες των περιπτώσεων. Προσοχή όμως χρειάζεται στην αποφυγή κόπωσης που θα καθυστερήσει παρά θα επιταχύνει την αποκατάσταση.

Η έγερση σε ανακλινώμενο κρεβάτι είναι βασική παρέμβαση. Η ομάδα αποκατάστασης με την εντολή του φυσιάτρου προχωρά σε αυτήν την θεραπευτική πράξη. Η θεραπευτική πράξη αυτή αποσκοπεί στην ορθοστάτηση και την ενεργοποίηση του σώματος συνολικά (το μυϊκό σύστημα, τα οστά, το ουροποιητικό, το πεπτικό σύστημα, την αναπνοή, την καρδιαγγειακή λειτουργία ). Τις πρώτες φορές επέρχεται ζάλη η οποία είναι παροδική. Η εμπλοκή του αυτόνομου νευρικού συστήματος στην πάθηση αυτή δεν είναι σπάνια, επομένως κρίνεται σκόπιμη η παρακολούθηση των ζωτικών σημείων και της καρδιοαναπνευστικής λειτουργίας.

Βασικός στόχος στα πρώτα στάδια είναι η διατήρηση της καθιστής θέσης με στήριξη που προοδευτικά θα μειώνεται. Παράλληλα η ισορροπία στην θέση αυτή και η λειτουργία των άνω άκρων για στήριξη καθώς και δραστηριότητες που αποσκοπούν στην αυτοεξυπηρέτηση εξασκούνται με στόχο την ταχύτερη δυνατή ενδυνάμωση.

Αρχικά ο ασθενής συνήθως δεν μπορεί να σταθεί καθιστός στο κρεβάτι. Η σταθεροποίηση του κορμού είναι η βασικότερη παράμετρος της αποκατάστασης σε αυτή τη φάση καθώς ο κορμός είναι το στηρικτικό σημείο του σώματος. Σε αυτήν την φάση θα εφαρμοστούν πολλές ασκήσεις προοδευτικά από τον φυσικοθεραπευτή. Σταδιακά η διάρκεια της διατήρησης της θέσης αυξάνεται, υποβοηθάται δε μέσω ασκήσεων στους μύες του κορμού. Σταδιακά η αντοχή αυξάνεται και είναι δυνατή η διατήρηση της στάσης με ένα ή κανένα χέρι.

Ο φυσικοθεραπευτής εξασκεί την σταθερότητα του κορμού και την μυϊκή ισχύ όλων των μυϊκών ομάδων και ταυτόχρονα παρέχει ολοκληρωμένη θεραπευτική αντιμετώπιση ο εργοθεραπευτής ο οποίος δινει κίνητρο και στόχο για την καθημερινότητά του ατόμου μέσω λειτουργικών δραστηριοτήτων που οδηγούν στην ανεξαρτησία του.

Σημαντική παράμετρος είναι η εκμάθηση της μετακίνησης του ασθενή με όποιες δυνατότητες έχει σε αυτήν την φάση. Ο εργοθεραπευτής και ο φυσικοθεραπευτής θα εκτιμήσουν την ικανότητα κίνησης του ασθενή και θα επιλέξουν την πιο ασφαλή μετακίνηση. Η μετακίνηση βέβαια με τις ημέρες θα γίνεται ολοένα και πιο εύκολη, με σημαντικά αποτελέσματα ως προς την ανεξαρτησία του ατόμου. Η ομάδα υπογραμμίζει ότι με αυτόν τον τρόπο μπορεί να ασκηθεί και ανεξάρτητα για επιπλέον ώρες πέραν του θεραπευτικού προγράμματος εφόσον του έχουν απομείνει δυνάμεις.

Τελικά, επιλέγεται ο κατάλληλος τρόπος μεταφοράς, για την δεδομένη χρονική στιγμή, από και προς το αμαξίδιο που χρειάζεται σε πρώτη φάση, καθώς και η μεταφορά σε καρέκλα για τη είσοδο στο μπάνιο. Συνήθως επιλέγεται η χρήση σανίδας μεταφοράς η οποία διευκολύνει τον ασθενή αλλά ταυτόχρονα προσφέρει μεγαλύτερη ανεξαρτησία καθώς μπορεί να εκτελέσει την κίνηση μόνος του.

Ο τρόπος με τον οποίο μετακινείται ο άνθρωπος είναι βασικός για την ανεξαρτησία του. Η ανεξαρτησία του σε επίπεδο προσωπικής υγιεινής, στο μπάνιο, στις καθημερινές δραστηριότητες είναι από τις βασικές παραμέτρους αποκατάστασης.

Ταυτόχρονα ακολουθείται εντατικό πρόγραμμα κινησιοθεραπείας. Πολλοί μύες του σώματος παρουσιάζουν αδυναμία, κάποιοι είναι προσωρινά υπολειπόμενοι, ενώ κάποιοι μύες ανάλογα με την βλάβη μπορεί να φαίνονται ανενεργοί. Η κινησιοθεραπεία λαμβάνει μέρος με διάφορα μέσα όπως την θεραπευτική μπάλα, λάστιχα αντίστασης, ειδικά στρώματα σε πολλές και διαφορετικές θέσεις. Η κινησιοθεραπεία έχει ως στόχο να συνεισφέρει στην ανάκτηση της κίνησης και την επανεκμάθησή της.

Η επανεκπαίδευση της όρθιας στάσης ακολουθεί. Μέσω της όρθιας στάσης ο ασθενής αρχίζει να λαμβάνει βασικά ερεθίσματα στάσης και βάδισης. Η όρθια στάση μπορεί να εκπαιδευτεί και με την χρήση ορθοστάτη, που στηρίζει το κάτω μέρος του σώματος, την λεκάνη και τα πόδια, με στήριξη σε δυο σημεία, την λεκάνη και τα γόνατα. Ο ορθοστάτης μπορεί να είναι σταθερός ή να επιτρέπει κίνηση για την εξάσκηση της δυναμικής ισορροπίας.

Η δυναμική ισορροπία εξασκείται μέσω της διατήρησης της όρθιας στάσης. Δυναμική ισορροπία στην όρθια θέση είναι η ικανότητα του σώματος να διατηρεί την όρθια στάση όταν εφαρμόζεται εξωτερική δύναμη που απειλεί την ισορροπία ή όταν μεταφέρεται το κέντρο βάρους του σώματος.

Ο ψυχολόγος έχοντας μια συνολική εικόνα της κατάστασης του ασθενούς, ενισχύει την ομάδα με πληροφορίες που δίνουν έμφαση στην αποτελεσματικότητα της παρέμβασης. Η αντοχή και η διάθεση του ασθενούς είναι σημαντική παράμετρος.

Η βάδιση

Η προοδευτική επανεκπαίδευση της στάσης οδηγεί στο επόμενο στάδιο, την βάδιση. Συνήθως δεν χρειάζεται η χρήση ναρθήκων καθώς η ανάκτηση κίνησης είναι ταχεία. Ιδιαίτερη έμφαση δίδεται στην σωστή εκμάθηση της εμβιομηχανικής της βάδισης. Στο στάδιο αυτό τίθενται τα θεμέλια της ποιότητας της βάδισης. Η ποιότητα της βάδισης δεν συνίσταται μόνο στην αισθητική της, αλλά στην αποτελεσματικότητά της και την ασφάλεια κατά την μετακίνηση σε διάφορα επίπεδα.

Το σώμα μεταφέρεται προς μια κατεύθυνση και κάθε στιγμή το βάρος του σώματος πρέπει να διατηρείται υπό έλεγχο και πρέπει να κινείται με ασφάλεια στη κατεύθυνση αυτή. Παρόλο που η κίνηση εκτελείται από τα κάτω άκρα, η σταθερότητα και η ασφάλεια εξασφαλίζεται από τον κορμό, την λεκάνη η οποία είναι ένα σημείο του σώματος που συνδέει το άνω και κάτω ημιμόριο του σώματος μεταφέροντας το βάρος του σώματος και την κίνηση των άνω άκρων.

Η επιστροφή στο σπίτι λαμβάνει μέρος με την πλήρη υποστήριξη της ίδιας ομάδας που είχε επαφή με τον ασθενή. Με αυτόν τον τρόπο εξασφαλίζεται η εφαρμογή όσων χρειάζεται να γίνουν και όσων ήδη έχουν επιτευχθεί. Τις περισσότερες φορές με την εφαρμογή του προγράμματος αποκατάστασης τα κινητικά ελλείμματα αντιμετωπίζονται σε πολύ μεγάλο βαθμό και η ανεξαρτησία του ασθενούς κινείται σε πολύ υψηλά επίπεδα.

http://www.medicalegersis.gr/